Smartphones, tablet computers, wi-fi verbindingen, emails, sms’jes. Met de moderne technologie zijn we altijd en overal bereikbaar. Maar worden we er echt beter van? En wat voor impact heeft het op onze werktijden?
‘Altijd bereikbaar, altijd online’ kan verslavend zijn
Ben jij zo iemand die altijd en overal bereikbaar is? Antwoord je werk-emailtjes in je vrije tijd en weten collega’s je ook in het weekend te vinden? Zit je altijd te sms’en of te chatten? Word je onrustig als jij even niet bereikbaar bent?
‘Bereikbaarheid’ kan een verslaving worden. De alarmbellen moeten gaan rinkelen als je continue bereikbaarheid via email of telefoon je functioneren op je werk en je sociale relaties negatief gaat beïnvloeden. Verschijnselen als prikkelbaarheid, een verminderd concentratievermogen en moeite om te ontspannen zijn tekens aan de wand.
Werktijden opgerekt
In de loop van de jaren heeft de intrede van de moderne communicatiemiddelen het begrip ‘werktijd’ opgerekt. De grens tussen werk en privé is steeds meer komen te vervagen. Aanvangstijd, pauze en einde werktijd hebben aan belang in geboet omdat het werk met ons mee gaat. Op de laptop kunnen thuis nog altijd even dingen worden afgemaakt (iets dat voorheen met de logge tafelcomputers ondenkbaar was) en emails worden vanaf de smartphone ook in de late avonduren of in de vroege ochtend beantwoord.
Vaak is het niet eens de werkorganisatie die het erop aan stuurt om werk mee te nemen, maar beslissen we zelf om zogenaamd elastisch met ons werk om te gaan. Niet zelden doen we dit om tijd die we overdag met ‘communiceren’ kwijt zijn te compenseren. De constante stroom aan emails, chatten, skypen, het bezoeken van social networks, online surfen en sms’en – al dan niet voor het werk – vergen heel wat tijd. Bovendien leiden ze af van de eigenlijke werkzaamheden. We worden constant blootgesteld aan een grote hoeveelheid impulsen van buitenaf waarop we menen altijd en onmiddellijk te moeten reageren.
Verder worden we op internet ook nog eens geconfronteerd met onoverzienbare hoeveelheden informatie. Aan de ene kant is het heel efficiënt om snel en gemakkelijk over informatie te kunnen beschikken, maar soms wordt het moeilijk om de relevante van de niet-relevante informatie te onderscheiden. Van de ene website klikken we door naar de andere. De honger naar informatie wordt steeds groter. We doen duizenden dingen tegelijk en niet zelden leidt dit tot verwarring die onze productiviteit er niet beter op maakt.
De constante bereikbaarheid (wie heeft zijn mobiele telefoon niet naast zijn bed liggen en krijgt zelfs ’s nachts nog emails binnen?) kan er uiteindelijk toe leiden dat we niet meer kunnen ontspannen. We zijn altijd en overal alert op ‘oproepen’ en staan klaar om à la minute te antwoorden, zelfs om à la minute beslissingen te nemen (!), of we nu met familie of vrienden aan tafel zitten of op de tennisbaan staan.
Uiteindelijk kan deze manier van werken die op het eerste gezicht heel efficiënt lijkt (‘multi-tasking’, het verkorten van wachttijden, geen ongebruikte momenten) ertoe leiden dat we juist minder goed gaan functioneren. Er zijn geen grenzen meer. We hebben toegestaan dat er voortdurend inbreuk op onze privacy wordt gemaakt maar op een gegeven moment kan het teveel worden. We hebben allemaal een ‘privé-hoekje’ nodig, tijd om te relaxen, om afstand van de dingen te nemen en beslissingen te laten rijpen. Doen we dat niet dan worden we zenuwachtig, prikkelbaar, en gestresst. Niet fijn voor onszelf maar evenmin voor onze omgeving (familie, vrienden).
Grenzen stellen
Het antwoord is simpel: grenzen stellen. Word je bewust van het feit dat je grenzen moet stellen en bedenk dan hoe je een stap terug kunt doen. Stel regels voor jezelf op. Bijvoorbeeld: zet het ‘biepgeluid’ dat iedere email begeleidt die op je smartphone binnenkomt uit (vooral ’s nachts). Of kies ervoor om privé en werk te scheiden door met twee verschillende telefoonnummers te werken. Dwing jezelf ertoe om de werktelefoon (tenzij het niet anders kan) tijdens ontspannen uurtjes uit te schakelen.
Ook op je werk kun je veel doen om de hoeveelheid oproepen en informatie die op je afkomt te stroomlijnen. Zo kun je bijvoorbeeld het geluid van je computer uitzetten zodat je de emails niet hoort binnenkomen. Dwing jezelf ertoe om de binnenkomende post niet om de haverklap te controleren maar stel tijdstippen vast waarop je je email leest en beantwoordt. Je werkomgeving zal er wel aan wennen dat je niet meer à la minute iets van je laat horen. Deze ‘extra’ tijd geeft je ook de gelegenheid om informatie beter te laten bezinken en antwoorden rustig te overdenken. Bovendien word je tijdens je ‘echte’ werkzaamheden niet elke keer gestoord zodat je je beter zult kunnen concentreren en je ’s avonds niet met extra werk naar huis moet.
Gaat je continue bereikbaarheid je leven beheersen en lukt het je niet om je grenzen te trekken, wend je dan tot de huisarts of specialist.
