Als we het over hyperactiviteit hebben, denken we vaak aan: druk doen, niet stil kunnen zitten en daar maar moeilijk mee kunnen stoppen. Maar daarmee weet je eigenlijk nog niet veel over dit fenomeen waar we allemaal wel eens mee te maken krijgen. In de huidige maatschappij voelen we ons vaak gedwongen om altijd iets te ‘doen’, wat dan ook; we zijn constant op zoek naar taken, doelen en activiteiten om uit te voeren. Dit gedrag, dat eenvoudigweg het gevolg lijkt te zijn van de druk van het dagelijks leven, schijnt echter diepe wortels in de evolutionaire geschiedenis te hebben. Verder kan het ook met onze mentale gesteldheid te maken hebben, of met een psychische stoornis.
Oerinstinct
De neiging van veel vrouwen (wie kent het niet?) om zich onophoudelijk bezig te houden met dagelijkse activiteiten, variërend van professioneel werk tot zorg voor thuis en het gezin, is niet alleen het gevolg van druk vanuit de maatschappij. De oorzaak zou ook gevonden kunnen worden in een oerinstinct, vaak aangeduid als het ‘catalogiseringsinstinct’, dat dateert uit de tijd dat de mensheid in jager-verzamelaarsamenlevingen leefde.
Terwijl mannen zich voornamelijk bezighielden met jagen, hadden vrouwen de taak om te verzamelen, te organiseren en het voortbestaan van de gemeenschap te garanderen door het beheren van hulpbronnen. Dit instinct voor catalogiseren en organiseren, dat eigen is aan het vrouwelijke universum, manifesteert zich vandaag de dag nog steeds in veel aspecten van het dagelijks leven.
De neiging om te plannen, verschillende taken tegelijk uit te voeren en aandacht te besteden aan details kan gezien worden als een soort van evolutionaire erfenis. Wanneer deze drang om te ‘doen’ echter onophoudelijk wordt en de grenzen van het normale overschrijdt, kan dit leiden tot negatieve gevolgen voor je geestelijke en lichamelijke welzijn.
Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD)
Een van de meest onderzochte aspecten van hyperactiviteit is Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD), een neuropsychiatrische aandoening die zich uit in concentratieproblemen, impulsiviteit en hyperactiviteit, allemaal kenmerken van aandachtstekortstoornis.
Hoewel ADHD vaak geassocieerd wordt met kinderen (vooral jongens), is men de laatste jaren tot het inzicht gekomen dat deze aandoening ondergediagnosticeerd wordt bij vrouwen, vooral volwassenen.
ADHD bij vrouwen vaak onzichtbaar
Jarenlang werd ADHD beschouwd als een typisch mannelijke aandoening, deels omdat de symptomen zich anders manifesteren bij de twee geslachten. Bij mannen is het gebruikelijker om uiterlijke gedragingen zoals fysieke hyperactiviteit en openlijke impulsiviteit waar te nemen. Bij vrouwen daarentegen uit ADHD zich vaak in subtielere symptomen, zoals:
- geestelijke hyperactiviteit: een hoofd vol gedachten die elkaar onophoudelijk opvolgen;
- multitasking neiging: een obsessie voor het uitvoeren van verschillende taken tegelijk, vaak zonder ze af te maken.
- angst en perfectionisme: een constant gevoel van ontoereikendheid dat iemand drijft om meer te doen, zonder zich ooit tevreden te voelen.
Deze symptomen kunnen gemakkelijk verward worden met karaktereigenschappen of sociale druk die vrouwen dwingt om op elk gebied van het leven uit te blinken. Als gevolg hiervan krijgen veel vrouwen met ADHD pas op volwassen leeftijd een diagnose, meestal pas wanneer de symptomen de kwaliteit van leven aanzienlijk beginnen te verstoren.
- Invloed van hyperactiviteit op de geestelijke gezondheid
Hyperactiviteit, al dan niet gerelateerd aan ADHD, kan een grote impact hebben op de geestelijke gezondheid. Vrouwen die constant actief zijn, ontwikkelen vaak aandoeningen zoals:
- gegeneraliseerde angst: de behoefte om constant iets te doen, kan veranderen in een voortdurende bron van zorgen;
- burn-out: geestelijke en lichamelijke uitputting door overactiviteit;
- depressie: het gevoel niet te kunnen voldoen aan de eigen verwachtingen of die van anderen kan leiden tot een chronisch gevoel van falen.
Daarnaast kan chronische hyperactiviteit een negatieve invloed hebben op persoonlijke relaties, omdat het gebrek aan tijd en aandacht voor zichzelf en anderen conflicten en misverstanden kan veroorzaken.
Sociale en culturele druk: een versterkende rol
De rol van sociale druk bij het in stand houden van hyperactiviteit kan niet worden genegeerd. Vrouwen worden vaak onder druk gezet om in meerdere rollen uit te blinken: als werkneemster, moeder, partner, vriendin en dochter. Dit fenomeen, bekend als ‘mentale overbelasting’, omvat niet alleen het uitvoeren van praktische taken, maar ook het beheren van alle planning en organisatie die nodig is om ze uit te voeren. Het resultaat is een constant gevoel van overbelasting, wat hyperactiviteit verder aanwakkert.
Strategieën om met hyperactiviteit om te gaan
Omgaan met hyperactiviteit vereist een geïntegreerde aanpak:
1. Bewustwording en vroegtijdige diagnose: het herkennen van de symptomen en, indien nodig, het stellen van een professionele diagnose is de eerste stap in de aanpak van het probleem.
2. Time management: leren prioriteiten te stellen en te delegeren kan helpen de mentale belasting te verminderen.
3. Ontspanningstechnieken: oefeningen zoals mindfulness, meditatie en yoga kunnen helpen om het mentale tempo te vertragen.
4. Psychologische ondersteuning: cognitieve gedragstherapie is bijzonder effectief bij het beheersen van ADHD-symptomen en angst gerelateerd aan hyperactiviteit.
5. Medicatie: in sommige gevallen kan medicatie helpen bij de behandeling van ADHD, maar dit moet worden voorgeschreven en gecontroleerd door een gekwalificeerde professional.
Hyperactiviteit, of het nu een karaktereigenschap is of een symptoom van een aandoening zoals ADHD, is een complex fenomeen dat aandacht verdient, vooral als het om vrouwen gaat. De constante zoektocht naar dingen om te doen, geworteld in evolutionaire instincten en versterkt door sociale druk, kan veranderen van een pluspunt in een bron van stress en ongemak. Het is cruciaal dat je leert je grenzen te herkennen en stellen, en om hulp te vragen als je voelt dat je onrust je dagelijks leven gaat overheersen en bemoeilijken. Alleen dan is het mogelijk om hyperactiviteit te veranderen van een onzichtbare vijand in een positieve en beheersbare energie.
Klik hier voor welzijnstips voor de heren op ADVERSUS
