Je zit in je favoriete café, de geur van vers gezette koffie hangt in de lucht en de serveerster vraagt: ‘Gewone melk, sojamelk, havermelk of amandelmelk?’ Het is het jaar 2025 en de dagen dat gewone melk (koemelk) de boventoon voert in cappuccino’s, flat whites en caffé lattes zijn voorbij. Steeds vaker hebben we de keuze uit plantaardige melksoorten. Jij hebt vast ook iets van deze voedingstrend voor 2025 meegekregen.
Trend of lifestyle?
Dit is niet zomaar een trend, het is een verschuiving in levensstijl. Maar waar komt deze vandaan? Wat zit er achter de overstap van gewone melk naar soja-, haver- en amandelmelk? Dat kan per persoon verschillen. Ben je veganist dan is de keuze al snel gemaakt. Maar er kunnen ook andere redenen voor zijn. Het aantal calorieën bijvoorbeeld. Of gezondheidsredenen. Of voor de smaak of afwisseling.
Samenstelling
Een van de redenen is in de samenstelling van de verschillende soorten melk te vinden. We hebben wat cijfers voor je:
Een kop volle koemelk bevat ongeveer 149 calorieën, 8 gram eiwit en proeft vol en romig. Van alle plantaardige melksoorten lijkt sojamelk het meest op echte melk. Deze melksoort bevat circa 80 calorieën, 8 gram eiwit en is wat lichter dan gewone melk. Havermelk daarentegen bevat 79 calorieën, 4 gram eiwit en heeft een fluweelzachte textuur. Amandelmelk spant de kroon met slechts 37 calorieën en (slechts) 1 gram proteïne. Let je op de lijn, dan winnen de plantaardige varianten het van gewone melk.
Ingrediënten
Met de ingrediënten wordt het pas echt interessant. Koemelk bevat water, eiwitten, vetten en lactose, met natuurlijk calcium en vitamine D. Sojamelk is gemaakt van gepelde sojabonen en water. Havermelk heeft een basis van haver en (veel) water, vaak verrijkt met vitaminen of een vleugje zoetigheid, terwijl we in amandelmelk een mengsel van (een kleine hoeveelheid) amandelen en (wederom veel) water tegenkomen, dat meestal verrijkt is met andere ingrediënten om de voedingsstoffen van zuivel na te bootsen.
Melk of drank?
Zoals je ziet, is de basis voor de plantaardige ‘melksoorten’ water. Volgens de Europese wetgeving mogen plantaardige dranken zoals sojamelk en havermelk dan ook geen ‘melk’ worden genoemd, omdat deze benaming is gereserveerd voor producten van dierlijke oorsprong, en worden ze onder de naam ‘drank’ verkocht.
Smaak en sfeer
Elk type ‘melk’ (drank) heeft dus zo zijn eigen smaak en uitstraling: de subtiele zoetheid van havermelk is goed voor een zacht smakende latte, terwijl de delicate nootachtige smaak van amandelmelk je cappuccino luchtig houdt. Soja lijkt in alle opzichten het meest op halfvolle melk is en daardoor populair bij vegetariërs die gehecht zijn aan de echte melksmaak en zijn eigenschappen. Er zijn ook mensen die beweren dat koemelk onovertroffen is, maar voor elk van deze alternatieven valt wel iets te zeggen.
Gezondheid
Ook als het op de gezondheid aankomt, valt er voor elke type wel iets te zeggen. Koemelk blinkt uit door zijn eiwitten en botversterkende calcium, maar de lactose en het verzadigde vet (5 gram per kopje) kunnen voor sommigen een obstakel vormen.
Sojamelk bevat minder verzadigde vetten dan koemelk en is rijk aan plantaardige eiwitten die goed zijn voor hart en bloedvaten. Deze melk bevat echter geen vitamine B2 en calcium, zoals koemelk. Sommige mensen maken zich zorgen over de fyto-oestrogenen (plantaardige verbindingen die oestrogeen nabootsen) in deze melksoort, al schijnt het dat een matige inname veilig is.
Havermelk is vezelrijk, goed voor darmen en spijsvertering, en kan helpen het cholesterolgehalte te verlagen, hoewel de 14 gram koolhydraten de bloedsuikerspiegel meer kunnen beïnvloeden dan de slechts 1 gram van amandelmelk.
De hartvriendelijke vetten van amandelmelk zijn zeker een voordeel van deze melksoort die bovendien licht verteerbaar is. Door het lage eiwitgehalte loop je hier wel spieropbouwers mis. Wel wordt deze melksoort vaak verrijkt met vitaminen (ook hier geldt: lees het etiket).
Alledrie de plantaardige opties zijn lactosevrij, waardoor ze heel geschikt zijn voor mensen met lactose-intolerantie. Havermelk is vanwege glutensporen ongeschikt voor coeliakiepatiënten, sojamelk is niet geschikt als je een soja-allergie hebt, en amandelmelk verboden terrein is voor mensen met een notenallergie. Soms zijn de plantaardige melksoorten verrijkt met calcium en vitaminen om in de richting van ‘echte’ melk te komen. Lees hiervoor het etiket.
Persoonlijke keuze
Zoals je ziet, gaat het om een heel persoonlijke keuze. Als je minder calorieën in je latte of cappuccino wilt, zuivel wilt vermijden of graag van smaak verandert, dan zijn soja-, haver- en amandelmelk goede en lekkere opties.
Klik hier voor welzijnstips voor de heren op ADVERSUS
