Steeds vaker wordt in de media over ‘intermittent fasting’ gesproken. Periodiek vasten, dat wil zeggen af en toe een aantal uren, één dag of een paar dagen niet eten, zou de levenskwaliteit verbeteren, de gezondheid ten goede komen en zelfs de levensduur kunnen verlengen. Wetenschappelijke onderzoeken, uitgevoerd op universitair niveau, wijzen uit dat vasten met tussenpozen een weldaad voor lichaam en geest kan zijn. Alle reden om eens in de materie te duiken. Vandaag de theorie. Morgen beginnen wij met een eerste vastendag. Binnenkort meer over onze ervaringen.
Vasten komt in verschillende culturen en religies voor. Maar wat gebeurt er nu eigenlijk in je lichaam als we één of misschien zelfs twee of drie dagen niet eten?
Uit wetenschappelijke onderzoeken blijkt dat periodiek vasten allerlei veranderingen in het lichaam teweegbrengt. Zo wordt het Sirt-1 gen, een overlevingsgen, geactiveerd. Dit gen is betrokken bij het tegengaan van veroudering. Naast de activering van dit gen doen zich vele andere veranderingen voor: de stofwisseling verandert (de vetverbranding versnelt), de hormoonhuishouding herstelt zich, de geprogrammeerde celdood (apoptose) verloopt beter, en je lichaam wordt gevoeliger voor insuline waardoor suikers beter in je bloed opgenomen worden.
In de praktijk bestaat er wat meer onduidelijkheid over periodiek vasten, vooral over de duur en de hoeveelheid calorieën. Een recent onderzoek laat zien dat ook een korte vastenperiode (16 uur) al heel veel positieve effecten kan hebben als je dit regelmatig doet, terwijl er voorheen gedacht werd dat je alleen met 2 tot 3 dagen semi-vasten deze resultaten kon bereiken.
Wat zijn de positieve effecten van periodiek vasten op de gezondheid van lichaam en geest?
Uit talloze onderzoeken blijkt dat vasten goed is voor de gezondheid. Mensen die regelmatig vasten zouden een lager risico op ernstige ziekten en aandoeningen hebben. Vasten zou goed zijn voor het cholesterol en het risico op bijvoorbeeld alvleesklierkanker, borstkanker, prostaatkanker en hart- vaatziekten verminderen. Volgens een onderzoek van Prof. Valter Longo van de University of Southern California zou periodiek vasten de levensduur zelfs aanmerkelijk kunnen verlengen.
Al hoewel er nog veel onderzoek zal moeten worden gedaan, zijn de wetenschappers er over het algemeen wel over eens dat vasten lichaam en geest goed doet. Je hoeft de avondmaaltijd maar over te slaan en je voelt je de dag erna lichter en energieker. Eigenlijk gaan we hiermee weer terug naar het verre verleden: niet altijd was er voldoende te eten, dus soms at je gewoon niet. De psychologische voordelen van vasten komen vooral door het feit dat het spijsverteringskanaal minder ‘stress’ krijgt te verduren. Je kunt ook een tijdelijk gevoel van ‘dronkenschap’ ervaren wat geen kwaad kan. Men weet nog niet met zekerheid wat de langetermijneffecten op de geest zijn.
Wat zijn de risico’s van een vastenperiode?
Een van de risico’s van vasten is dat je gaat compenseren, dus dat je meer gaat eten na een vastenperiode waardoor je uiteindelijk zelfs kunt aankomen. Het is daarom belangrijk dat je gezond en bewust eet na een periode van vasten. Er kunnen ook lichamelijke risico’s aan verbonden zijn. Heb je gezondheidsproblemen raadpleeg dan altijd een arts. Ga ook niet op eigen houtje zomaar langere tijd vasten.
Hoe pak je het aan?
De meest praktische vorm van periodiek vasten is die van 16 tot 18 uur niet-eten, en dat 2 tot 3 keer per maand. Het is belangrijk dat je tijdens het vasten goed water drinkt. Water mag niet ontbreken! Wil je langer vasten, dan is het beter om dat tenminste de eerste keer onder begeleiding van een specialist te doen. Verder is het belangrijk dat je tijdens je vastendag goed slaapt en dat je, als je weer gaat eten, gezond eet (en niet gaat compenseren).
Vasten is geen vrijbrief om niet te bewegen…
Overigens is het niet zo dat periodiek vasten je ‘vrijstelt’ van andere gezonde gewoontes zoals lichaamsbeweging. Zo wordt er wel gezegd dat als je moet kiezen tussen periodiek vasten en regelmatig bewegen, dat dan de voorkeur uitgaat naar regelmatig bewegen. Daarvan is bewezen dat het optimale effecten op de gezondheid heeft, en die zouden zelfs groter zijn dan die van periodiek vasten.
