Of we het nu willen of niet, de smartphone beheerst het leven van een groot deel van de bevolking (en misschien ook wel jouw leven). Het is het belangrijkste communicatiemiddel geworden. Het doet er niet toe wat je achtergrond, je opleidingsniveau of je leeftijd is. Feit is dat we met zijn allen urenlang aan het kleine schermpje gekluisterd zitten. Eindelijk is er dan een verbindende link tussen de onwetende tiener, nog groen achter de oren, en de gepensioneerde zeventiger die het leven online heeft ontdekt. Maar is deze voortschrijdende technologie – denk hierbij ook aan het Internet of Things dat in opkomst is – ook daadwerkelijk iets om ons over te verheugen?
De smartphone, een computer die alles kan
In dit artikel willen we ingaan op het Internet of Things, maar laten we eerst even stilstaan bij de smartphone. Een smartphone is in wezen een (zij het kleine) computer. Dit apparaatje kan letterlijk alles. Het bevat tientallen miljoenen codelijnen, dat is: veel meer dan nodig voor zijn basisfunctie. Waarom eigenlijk? Wat doet een smartphone eigenlijk allemaal? Denk daar maar eens over na en geef jezelf het antwoord.
Hier en daar zijn er wel waarschuwingen en protesten te horen. ‘Overmatig smartphonegebruik maakt dom’, ‘Smartphonegebruik voor het slapengaan maakt onrustig’, en vooral ook ‘Smartphonegebruik kan privacy-gevoelige gegevens aan derden doorgeven’. Op dat laatste punt, onze privacy, willen we ons hier concentreren.
Maak jij je al druk over de inbreuken op je privacy die een smartphone kan maken (ieder nadenkend mens zou dat moeten doen), dan heb je binnenkort een extra reden om je zorgen te maken want in de nabije toekomst zal de markt worden overspoeld met elektronische gadgets en huishoudelijke apparaten die ons van ons allerlaatste restje privacy zouden kunnen gaan beroven. Hiermee komen we op het onderwerp van het Internet of Things.
Het Internet of Things. Huishoudelijke apparaten of paarden van Troje?
Internet of Things – voor de lezers die dat nog niet weten – staat voor ‘Internet der Dingen’, een internet dat alles en iedereen met elkaar verbindt… van de ijskast tot de smartphone, van de wasmachine tot de geluidsstereo, van de Google Clips camera tot de Amazon Echo. Met deze laatste twee vernuftige gadgets is misschien nog niet iedereen bekend. De Google Clips camera is een foto camera met kunstmatige intelligentie (?!) die op eigen initiatief foto’s neemt van intieme momenten binnenshuis. De foto camera is uitgerust met een microfoon die onlangs al onderwerp van discussie en kritiek is geweest. De Amazon Echo is een handsfree speaker die je stem herkent en je op je wenken bedient. Het apparaat verbindt andere Echo apparaten met elkaar, speelt muziek, leest het nieuws, weerbericht etc. Beide gadgets zijn altijd – 24 uur per dag – actief en registreren constant wat er in hun omgeving gebeurt.
Het klinkt (misschien) allemaal heel erg mooi maar bieden deze semi-intelligente (ogenschijnlijk) alledaagse voorwerpen en apparaten alle voordelen die de media ons voorschotelen of zit er ook een donkere kant aan het Internet of Things? Ook dit is weer een vraag om eens goed over na te denken.
Allereerst is het goed te weten dat, als een smartphone al van alles kan (en misschien ook van alles doet zonder dat je dat in de gaten hebt), een IoT-object nog veel verder gaat dan dat. IoT-objecten zijn net zo complex als een smartphone maar ze verbergen hun complexiteit achter hun hoofdfunctie. Zoals een strijkijzer wordt gezien als een ijzer om mee te strijken (strijken is de hoofdfunctie – en tot nu toe ook de enige functie die dit apparaat heeft), zo wordt een smartTV gezien als een apparaat dat televisieprogramma’s uitzendt. Toch beschikt dit laatste apparaat over een compleet operatie systeem, is het verbonden met internet, heeft het een microfoon en een fotocamera en waarschuwt de handleiding om geen privé dingen te zeggen of doen in de nabijheid van dit apparaat. Maar wie leest de handleiding of de gebruikslicenties?
Wearables, IoT toepassingen die op het lijf gedragen worden
Het IoT omvat niet alleen huishoudelijke apparaten maar ook toepassingen die op of om het lijf gedragen worden, de zogenaamde ‘wearables’ (mogelijk zullen er op den duur ook personen zijn die ze onderhuids laten ‘installeren’). In de toekomst zullen we steeds meer ‘wearables’ gaan zien. Deze toepassingen met sensoren die continue data verzenden zullen steeds vaker worden geïntroduceerd als ‘noodzakelijk’ of ‘onvermijdelijk’. Gebruik je ze niet dan kun je daarvan nadelen ondervinden.
Hoe meer personen sensoren met zich mee dragen, hoe meer persoonlijke gegevens worden verzameld. Een fitness armband bijvoorbeeld die je hartslag meet kan biometrische gegevens verzamelen. Helaas denken we hier vaak niet bij na, maar feit is dat deze biometrische gegevens kunnen worden opgeslagen en kunnen worden gebruikt om gezondheidsstatistieken samen te stellen maar ook om (unieke) gegevens over jouw eigen persoon te verzamelen. Biometrische gegevens bevatten heel gevoelige informatie. Zo kan uit je hartslag worden afgeleid wat je op elk moment van de dag aan het doen bent (ja, ook ‘dat’).
Zelfrijdende auto’s en de ijzeren regel van IoT
Ook de auto’s van nu zijn uitgerust met talloze sensoren, en dat zal alleen nog maar meer (erger?) worden. Denk aan zwarte dozen (net zoals in vliegtuigen), kunstmatige intelligentie, de mogelijkheid om van buitenaf de snelheid van een auto te controleren en om de auto op elk moment te kunnen traceren. Deze functies worden veelal geïntroduceerd onder het mom van onze eigen veiligheid. Maar is dat ook echt zo? Is het altijd (en alleen) voor onze eigen veiligheid?
Allereerst is het goed om te beseffen dat een IoT altijd eerst zal gehoorzamen aan zijn eigen creator en baas, net zoals het aapje van Indiana Jones. Ook de zelfrijdende auto’s die eraan zitten te komen, zullen niet aan deze ijzeren regel van IoT ontkomen. De interessante vraagstukken rond de verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid die het gebruik van autonome auto’s opwerpen, is vruchtbaar terrein voor advocaten. De keuze voor ‘het minste kwaad’ in geval van ongelukken ligt gevoelig. We houden allemaal van kinderen, maar zou je in een auto willen rijden die zelfstandig beslist om zichzelf (en jou) van een brug naar beneden te storten omdat je moet uitwijken voor een kwajongen die onverwacht de straat oversteekt?
Hoe om te gaan met IoT?
Veel mensen zijn geneigd om IoT te accepteren omdat ze ‘niets te verbergen hebben’. Toch is het wellicht eens goed om na te denken over alle functies van die smartTV die je geliefde programma’s uitzendt maar ongezien ook een heleboel meer kan doen. Natuurlijk is het niet mogelijk om IoT helemaal te vermijden. In de toekomst zullen we er steeds meer mee te maken krijgen. De juiste strategie is volgens ons om je voordeel te doen met het gemak dat de nieuwe technologieën ons kunnen bieden maar om tegelijkertijd ‘de schade zoveel mogelijk te beperken’. Een voorbeeld? Een smartphone is oké, maar niet met een constant actief GPS-signaal. No-no’s zijn volgens ons verder camera’s in de kinderkamer en smart toys voor kinderen. In een wereld die steeds meer doordrongen is met IoT, zullen ook paranoïde personen niet meer dan dit kunnen doen. Misschien.
In samenwerking met ADVERSUS
