Allemaal zijn we op zoek naar nabijheid van andere mensen, emotioneel en fysiek. Allemaal hebben we op z’n tijd een lief woord, een aai over de bol of een knuffel nodig. Vanaf het begin van ons bestaan zoeken we contact met anderen. Dat contact kan oppervlakkig zijn maar ook heel diep gaan, zoals intimiteit.
Relatie en intimiteit
Intimiteit is een gevoel van diepe verbondenheid met een andere persoon die je het gevoel geeft je te begrijpen en te steunen. Je hebt het gevoel dat die persoon het beste met je voorheeft. Je voelt je vrij om je ‘bloot te geven’, je vertrouwt die andere persoon, vertelt hem of haar over je ideeën, over je emoties of simpelweg over jezelf.
Intimiteit is niet iets dat gemakkelijk tot stand komt. Ga maar eens na met hoeveel personen jij intiem bent. Het zullen er maar een paar zijn. Of misschien wel helemaal niemand.
Intimiteit is een dynamisch proces
In een liefdesrelatie is intimiteit een dynamisch proces. Het is iets dat in de loop der tijd tot stand komt omdat je samen emoties en situaties deelt en ervaart. Anders dan je misschien zou denken gaat het er niet zozeer om hoeveel tijd je met elkaar doorbrengt, maar veel eerder om de kwaliteit daarvan.
Soms wordt wel gedacht dat die liefdesparen waarvan de partners altijd samen zijn heel intiem zijn. Aan de ene kant zit daar wat in (lichamelijke nabijheid kan de intimiteit ten goede komen) maar aan de andere kant kan stress van buitenaf (werk, economische problemen, stressvolle gebeurtenissen) in deze hechte relaties heftiger binnenkomen en een negatieve weerslag op de relatie en de houding van beide partners hebben (boosheid, irritatie, terugtrekken en minder verantwoordelijkheidsgevoel richting de andere partner, afwezigheid). Dit alles kan leiden tot discussies en conflicten. Maar pas op, dit hoeven niet per se symptomen van een relatiecrisis te zijn. Integendeel, ook een ruzie of discussie kan een moment van intimiteit zijn waarin de partners soms zelfs de slechtste kant van zichzelf laten zien. Juist op dit soort momenten krijgen we een aspect van de ander te zien die, vooral in de eerste fasen van de relatie, verborgen blijft. Op die momenten kan je beslissen of je opnieuw voor je partner ‘kiest’, maar dan op basis van een realistischer beeld dat je van deze persoon hebt.
Aan het begin van een liefdesrelatie, als we hevig verliefd zijn, willen we liefst zo veel mogelijk bij de ander zijn en de beste kant van onszelf laten zien. Tegelijkertijd willen we ook het beste in die andere persoon zien. We hebben de neiging om de ander als ‘perfect’ te beschouwen, ondanks zijn of haar fouten. Die tekortkomingen lijken allemaal schattig en overkomelijk. Daarna komt meestal een kritisch moment, waarin al die tekortkomingen die we eerst zo schattig vonden irritant of zelfs onverdraaglijk lijken. Paradoxaal genoeg is het deze crisis die aanzet tot de vorming van intimiteit. We leren de ander beter kennen en elk voor zich besluit voor zichzelf of we de ander in zijn totaliteit willen accepteren en liefhebben. Dit proces van keuze en acceptatie doet zich steeds opnieuw weer voor. Elk kritiek moment in de relatie is een nieuwe stap richting een diepere intimiteit en liefde.
Als je je afschermt van intimiteit…
Of en in welke mate iemand in staat is intieme relaties met anderen op te bouwen, hangt af van een aantal factoren die terug te voeren zijn op persoonlijkheid en levenservaringen.
Ervaringen in de jeugd doen hun invloed gelden, maar er zijn ook andere factoren in het spel. Zo zul je veel beter in staat zijn intieme relaties op te bouwen als je een positief zelfbeeld hebt en als je het gevoel het dat je het waard bent om lief gehad te worden en dat ook andere mensen het waard zijn om van te houden. Omgekeerd kunnen een negatief zelfbeeld, weinig zelfverzekerdheid en het gevoel dat andere mensen onbetrouwbaar zijn ertoe leiden dat je relaties als problematisch ervaart en moeite hebt om intimiteit op te bouwen. Gebeurtenissen in je leven en relaties in het verleden kunnen positieve beelden versterken of, afhankelijk van wat je hebt meegemaakt, tot een soort dubbelzinnige boodschap leiden die bewust of onbewust ongeveer zo aan de partner wordt afgegeven: ‘Ik zou wel een intieme relatie met je willen, maar tegelijkertijd ben ik bang om je vertrouwen te schenken en gekwetst te worden.’ Een dergelijke dubbelzinnige houding wordt ingegeven door angst maar beschermt je niet tegen toekomstig lijden. Het maakt het enkel moeilijker om intiem met iemand te zijn, omdat je een onzichtbare beschermingsmuur optrekt.
Komt dit je bekend voor, dan zal het belangrijk zijn om na te gaan welke persoonlijke angsten intimiteit in de weg staan. Verder zal het belangrijk zijn om open en duidelijk te leren communiceren. Het heeft geen zin om met de vinger naar de ander te wijzen en te proberen om je partners houding en woorden te ‘interpreteren’. Dit vergroot alleen maar de boosheid in beide partners en versterkt het gevoel dat je niet begrepen wordt. Het is veel beter om te proberen om je eigen emoties onder woorden te brengen en actief te luisteren naar de ander. Alleen als beide partners met respect en openheid met elkaar communiceren, kun er tijdens een conflict effectief gediscussieerd en ‘onderhandeld’ worden. Het vergt constante oefening (en veel geduld) om te leren om beter te communiceren. Blijft dit een pijnpunt in je relatie dan kan het aan te raden zijn om hulp te zoeken.
