Els (51) stelde ons een vraag: Ik word ’s morgens altijd om zeven uur wakker, zonder de wekker, maar als het een keer echt moet laat mijn biologische klok het afweten en kan ik mijn bed niet uitkomen. Zeg dat ik een keer echt om half 8 naast mijn bed moet staan. Uit voorzorg zet ik dan de wekker. En dat is dan juist de dag dat ik niet om zeven uur wakker word, de wekker vervloek en mijn ogen niet open kan krijgen. Hoe komt dit?
Altijd vroeg wakker maar als het een keer moet…
Wat Els beschrijft, is een bekend fenomeen. Dat je juist als het moet, niet tijdig wakker wordt, komt door een mix van psychologische en lichamelijke factoren. Dat is waarom het kan gebeuren.
1. Stress
Als je ’s ochtends iets op het programma hebt staan (werk, school, een afspraak), kan dat de avond ervoor lichte stress veroorzaken. Dit kan je nachtrust beïnvloeden, zelfs als je op tijd naar bed gaat. Het idee dat je vroeg moet opstaan, kan je natuurlijke slaapcyclus verstoren.
2. Ontspanning
Aan de andere kant geldt dat als je de volgende dag niets te doen hebt, je meer ontspannen naar bed gaat. Je lichaam en je hersenen zijn relaxed, waardoor je dieper slaapt en op een natuurlijke manier vroeg en fris wakker wordt.
3. Gebrek aan motivatie
Als je ’s ochtends een afspraak hebt, kan dit stress of faalangst veroorzaken. Je kunt bewust of onbewust ertegen op zien. Dit kan ervoor zorgen dat je minder gemotiveerd bent om op te staan en meer geneigd bent om in bed te blijven.
Omgekeerd, als je niets te doen hebt, kan je vroeg opstaan als een bonus ervaren omdat je meer vrije tijd hebt om van je dag te genieten. Deze positieve associatie kan het makkelijker maken om op te staan.
4. Te veel nadenken ’s nachts
Als je iets te doen hebt, kan het zijn dat je de avond ervoor besteedt aan denken of piekeren (bijv. “Wat als ik me verslaap?” of “Ik moet X, Y. en Z doen”). Dit kan ervoor zorgen dat je later inslaapt, of dat je ’s nachts wakker ligt, waardoor je ’s ochtends later en vermoeider dan gewoonlijk wakker wordt.
5. Circadiaan ritme
Het kan zijn dat je interne lichaamsklok, of circadiaan ritme (biologisch ritme met een cyclus van ongeveer een dag), niet helemaal overeenkomt met je geplande verplichtingen (maar dat is niet het geval van Els die altijd om zeven uur opstaat maar juist langer doorslaapt als ze een afspraak heeft). Als je bijvoorbeeld van nature meer een “nachtuil” bent, kan vroeg opstaan voor afspraken botsen met je biologische ritme, waardoor je je suf en moe voelt.
’s Morgens op tijd en fris naast je bed?
Dit kun je doen om ’s morgens op tijd en fris naast je bed te staan:
- Houd een consistent slaapschema aan: ga elke dag op dezelfde tijd naar bed en sta op dezelfde tijd op (zelfs in het weekend). Dit helpt circadiane ritme te reguleren. Ook helpt dit om fris wakker te worden. Want als je op een natuurlijke manier wakker wordt, is je lichaam tegen de tijd van ontwaken al in een lichtere slaapfase waardoor de overgang naar wakker worden gemakkelijker is.
- Ontspan voordat je naar bed gaat: mediteer, doe ademhalingsoefeningen of lees voor het slapengaan een boek om rustig te worden.
- Bereid je de avond ervoor voor op verplichtingen: leg kleren klaar, pak je tas in of schrijf een to-do lijst om ochtendstress te verminderen.
- Gebruik natuurlijk licht: slaap met open gordijnen of neem een ommetje in de buitenlucht in je ochtendroutine op om goed wakker te worden.
- Beperk de schermtijd voor het slapengaan: blauw licht van computers, tablets en mobieltjes kunnen de productie van melatonine (slaaphormoon) onderdrukken waardoor je moeilijker in slaap valt.
Klik hier voor welzijn tips voor de heren op ADVERSUS
